نگاهی به زندگانی مولانا

جلال‌ الدین محمد بلخی مشهور به مولانا، مولوی و رومی «۶ نوامبر ۱۲۰۷ ؛ بلخ یا وخش – ۲۳ دسامبر ۱۲۷۳ ؛ قونیه» از معروفترین شاعران ایرانی فارسی‌گوی است.

نام کامل وی «محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده ودر دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»؛ «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است.

در قرن‌هاي‌ بعد «ظاهرا از قرن نهم » القاب «مولوی»؛ «مولانا»؛ «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی بکار رفته‌است و از عده اي از اشعارش تخلص وی را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی فارسی بوده‌است.

مؤمنه خاتون همسر بهاءالدین ولد و مادر جلال‌الدین محمد مولاناست. گور او در قرامان / لارنده کشف شده، بنابراین باید بین سال‌های ۶۲۶–۶۱۹/۱۲۲۹–۱۲۲۲ از دنیا رفته باشد.

مولانا، پس از مدت‌ها بیماری در پی تبی سوزان در غروب یکشنبه ۵ جمادی الآخر ۶۷۲ قمری درگذشت. 

در ان روز پرسوز، قونیه در یخ‌بندان بود. سیل پرخروش مردم، پیر و جوان، مسلمان و گبر، مسیحی و یهودی همگی دراین ماتم شرکت داشتند. افلاکی می گوید: «بسی مستکبران و منکران که ان روز، زنّار بریدند و ایمان آوردند.» و ۴۰ شبانه روز این عزا و سوگ بر پا بود.

از دو بیتی های ایشان:

من عاشقی از کمال تو آموزم
بیت و غزل از جمال تو آموزم

در پرده دل خیال تو رقص کند
من رقص خوش از خیال تو آموزم

معشوقه چو آفتاب تابان گردد
عاشق به مثال ذره گردان گردد

چون باد بهار عشق جنبان گردد
هر شاخ که خشک نیست رقصان گردد

شد ز غمت خانه سودا دلم
در طلبت رفت به هر جا دلم

در طلب زهره رخ ماه رو
می نگرد جانب بالا دلم

اي عاشقــان اي عاشقـان پیمانه را گم كرده ام

دركنج ویران مــــانده ام ؛ خمخــــانه را گم كرده ام

هم در پی بالائیــــان ؛ هم من اسیــر خاكیان
هم در پی همخــــانه ام ،هم خــانه را گم كرده ام

آهـــــم چو برافلاك شد اشكــــم روان بر خاك شد
آخـــــر از این جا نیستم ؛ كاشـــــانه را گم كرده ام

درقالب این خاكیان عمری است سرگردان شدم
چون جان اسیرحبس شد ؛ جانانه را گم كرده ام

از حبس دنیا خسته ام چون مرغكی پر بسته ام
جانم از این تن سیر شد ؛ سامانه را گم كرده ام

در خواب دیدم بیـــدلی صد عاقل اندر پی روان
میخواند با خود این غزل ؛ دیوانه را گم كرده ام

گـــر طالب راهی بیــــا ؛ ور در پـی آهی برو
این گفت و با خودمی سرود، پروانه راگم كرده ام